Autisme werkt. Mijn kunst helpt me mijn emoties uit te beelden

Kunstenares Marian van Eyndhoven (60) kreeg vorig jaar de diagnose autisme. Ze vertelt over welke invloed haar autisme heeft op haar werk heeft. “Ik heb de hele dag ideeën.” Tegelijkertijd werkt haar autisme soms ook remmend.

Veelzijdig kunstenares

Marian van Eyndhoven schildert, maakt kunstobjecten met textiel (vaak afkomstig van oude kleding) en klei en ontwerpt kleding. Haar autisme speelt zeker een rol in haar werk, al kan ze er niet helemaal de vinger opleggen hoe het creatieve proces gaat: “Van oude kleding maak ik een soort wokkels. Niemand snapt hoe ik dat doe, maar ik zelf eigenlijk ook niet. Dat doet mijn hoofd.” Haar kunst heeft haar geholpen om haar autisme mee te ontdekken en haar emoties uit te beelden. “Als ik met klei werk, dan moet het echt spiegelglad zijn. Soms zit er bijna geen reliëf meer op mijn vingertoppen.”

Gezichten zonder ogen

Signalen dat ze autisme had (en een voorliefde voor textiel), waren er altijd wel. “Vroeger kreeg ik poppen, maar ik speelde alleen met de kleertjes. Ik heb ook wel eens hoofden gemaakt van keramiek, maar daar zaten geen ogen in.” Toch kreeg ze pas afgelopen jaar de diagnose autisme bij het Autisme Kenniscentrum in Utrecht: “Ik heb 59 jaar een eigen leven geleid met autisme. Ik ben vaak verkeerd begrepen en behandeld. Als kind had ik bijvoorbeeld nachtmerries als ik overprikkeld was. En op latere leeftijd wilde ik naar de Kunstacademie, maar mijn ouders vonden dat ik in het onderwijs moest gaan werken. Dat was natuurlijk helemaal niks voor mij. Mijn dochter dacht altijd dat ik niks om mijn broer gaf, maar ik ben nu eenmaal wat afstandelijk en niet zo knuffelig.”

Autisme vriendelijke kleding

Doordat Marian een spierziekte heeft, worden bepaalde kunstvormen te zwaar voor haar. Zo wordt het steeds moeilijker om klei te kneden. “Ik moet kunst maken die minder fysieke kracht vereist, bijvoorbeeld met de computer. Kleding ontwerpen gaat gelukkig nog wel goed.” En op dat vlak heeft ze nog een grote wens: “Ik zou wel een kledinglijn voor autistische mensen willen maken, samen met een modeontwerper. Dat is dan kleding die heel zacht is, fijn zit, niet prikt. Ik zie een soort cocon met armen eraan voor me. Dat geeft een gevoel van veiligheid. Ik denk echt dat zo’n kledinglijn bestaansrecht heeft, want ook mensen zonder autisme zullen zulke kleding weten te waarderen. Maar ook op het gebied van recycling heb ik nog heel veel ideeën. Met spullen van de kringloop kun je nog zo veel doen.”

Frustratie

Hoewel ze op creatief vlak veel aan haar autisme heeft, werkt het haar op een bepaald vlak ook tegen: “Ik kom maar niet verder met bepaalde ideeën – zowel door mijn fysieke beperkingen als mijn autisme – en dat frustreert enorm. Zeker omdat ik de hele dag een miljoen ideeën heb. Mensen zeggen ook vaak dat ik een eigen atelier of eigen bedrijf zou kunnen beginnen, en zelf wil ik ook heel graag voor mezelf beginnen. Door mijn autisme loop ik daarmee vast omdat ik zo moeilijk contact leg. In het verleden liet ik mijn ex-man zo veel mogelijk voor me praten. En het lukt me dus ook niet om mijn ideeën met anderen te bespreken en zo verder te komen. Laat staan dat ik aan sociale activiteiten deelneem die bij een eigen bedrijf horen, zoals in een atelier met groepen mensen praten. Ik vind het gewoon niet fijn om naar buiten te treden met mijn gedachten en dat blokkeert mijn welbevinden natuurlijk. Ik wil wel samenwerken, maar dan thuis. Ook vind ik het moeilijk om dingen te organiseren, te regelen.” Toch blijft ze naar een oplossing zoeken: “Ik ben een doorzetter. Ik hoop dat ik nog iemand vind die me kan helpen en waarmee ik samen kan werken.”

Autisme werkt

Werknemers met autisme zorgen voor diversiteit in een bedrijf, een belangrijke grondstof voor innovatie. Veel mensen met autisme beschikken over positieve eigenschappen, zoals oog voor detail, eerlijkheid, loyaliteit en het vermogen om systemen te analyseren. Ook hebben zij vaak waardevolle ‘speciale interesses’, onderwerpen waar zij álles van weten. Daarnaast is een divers werknemersbestand een uiting van ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ steeds vaker één van de selectiecriteria voor aanbestedende partijen. Maar werknemers met autisme leveren ook op een andere manier voordeel op: bedrijven waar openlijk gesproken kan worden over beperkingen, kennen een betere werksfeer. Dit heeft minder verzuim door stress en ziekte tot gevolg. Bovendien stimuleert openheid over zaken die niet zo makkelijk gaan alle werknemers om na te denken over hoe zij optimaal kunnen presteren. Lees hier meer over autisme.

Bijgewerkt: 3 april 2019