De zoetige sinaasappelgeur van geurstokjes, het zachte tikken van een klok. Een knipperende TL-lamp of een knisperend papiertje. Het zijn voor de meeste mensen ‘normale’ zintuiglijke prikkels die vaak niet eens bewust waargenomen worden. Maar voor mensen met autisme kunnen zulke prikkels heel heftig zijn.

Toevoeging DSM voor autisme

Wereldwijd werken psychologen en psychiaters met de DSM, een afkorting die staat voor Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. In dit handboek staan alle definities van psychische aandoeningen. Eens in de zoveel jaar worden de criteria aangepast aan de laatste wetenschappelijke inzichten. Bij de laatste update is een criterium toegevoegd voor autisme: overgevoeligheid of juist ongevoeligheid voor zintuiglijke prikkels.

Overgevoelig voor prikkels

En het is goed dat deze toevoeging er is, want eindelijk staat nu zwart op wit wat veel mensen met autisme allang aanvoelden. In de praktijk hoorde ik deze mensen vaak zeggen dat ze hoogsensitief of overgevoelig waren voor geluiden, geuren, licht, kleur en aanrakingen. En met overgevoelig bedoel ik niet dat ze een lichte irritatie voelen. Mensen met autisme voelen een bepaalde prikkel soms fysiek, het wordt ze echt te veel. Bij kinderen met autisme zie je soms de typische gedragingen ontstaan als ze overprikkeld zijn. Ze gaan bijvoorbeeld met hun lichaam wiegen of juist hard gillen of houden hun handen voor hun oren.

Tegenovergestelde kan ook

Overigens komt bij autisme ook het tegenovergestelde voor: dus juist een verminderde gevoeligheid voor prikkels of signalen van je eigen lichaam niet goed aanvoelen. Soms hebben mensen met autisme bijvoorbeeld niet door dat ze ziek zijn. Ze werken bijvoorbeeld gewoon door met een longontsteking.

De uitbreiding van de definitie doet dan ook recht aan de dagelijkse realiteit van een grote groep mensen, die voor psychologen niet goed te verklaren was vanuit de theorie. Nu kan ik mensen uitleggen dat hun overgevoeligheid of verminderde gevoeligheid ‘normaal’ is. Dat het feit dat ze niet tegen stukjes in hun eten kunnen, of dat ze schrikken van aanrakingen, een onderdeel is van hun autisme.

Voordeel bij autisme

Naast de erkenning van het probleem, heeft het benoemen ervan nog een voordeel. Als je weet dat je door autisme heftig kunt reageren op prikkels, dan kun je voorzorgsmaatregelen treffen. Je kunt je omgeving uitleggen dat je bepaalde prikkels slecht verdraagt. En het kan prettig zijn om je eigen prikkel te kiezen, zodat je de andere prikkels minder opmerkt. Er zijn bijvoorbeeld mensen met autisme die klassieke muziek draaien zodat ze andere geluiden niet meer horen. Of een zonnebril of petje dragen tegen te fel licht. Uiteraard kun je ook de hulp van een psycholoog inschakelen als je wilt leren hoe je beter met bepaalde prikkels om kunt gaan.

Contact

Wil je meer weten of met iemand praten? Neem contact op met Dokter Bosman mail of bel 088 226 76 26.

Lieke van Dijk is GZ-psycholoog en in opleiding tot Klinisch psycholoog/psychotherapeut bij het Autisme Kenniscentrum, onderdeel van Dokter Bosman. Zij interesseert zich in de mens in het algemeen en zijn veerkracht in het bijzonder. Als zij iets in de afgelopen tien jaar geleerd heeft als psycholoog, is het wel dat wij mensen ook maar gewoon mensen zijn.