Veel studenten in het hoger onderwijs ervaart psychische klachten zoals angst en somberheid. Studenten ervaren prestatiedruk, eenzaamheid, emotionele uitputting of zelfs levensmoeheid. Dat blijkt uit de Monitor mentale gezondheid en middelengebruik van het RIVM. 

Tweemaal zoveel stress

Uit de RIVM monitor blijkt dat 51% van de studenten psychische klachten zoals angst en somberheid ervaart. Prestatiedruk en stress zijn hier vaak debet aan. Ook voelt 80% van de studenten zich eenzaam.

Onderzoeker Nina Kupper (Medische en Klinische Psychologie) herkent het beeld. Zij doet al jaren onderzoek naar stress, ook onder studenten: “Uit vragenlijsten die tussen 2011 en 2016 zijn ingevuld door in totaal 750 studenten, blijkt dat in deze groep angst en depressie tenminste dubbel zoveel voorkomt als in de algemene populatie. Een nuancering is dat een score op een screeningsvragenlijst nog niets hoeft te zeggen over een diagnose. Buiten dat blijft het natuurlijk een groot probleem, dat overigens niet exclusief aan studenten is voorbehouden.”

Overgang jongvolwassenen 

Uit onderzoek blijkt dat de belangrijkste oorzaak van stress het moment van overgang is waar jongeren en jongvolwassenen zich in bevinden. Je leven verandert en er wordt meer van je geëist. Je hebt bovendien weinig controle over die situatie. Daarnaast is er nu ook nog een groot life-event gaande: de coronapandemie. Dat komt bovenop een toch al uitdagende situatie.

Eenzaamheid

Ditzelfde moment van overgang is, in combinatie met lockdowns en beperkte sociale contacten, ook een voedingsbodem voor gevoelens van eenzaamheid. Dat ook dit probleem wijdverbreid is, ziet onderzoeker Gerine Lodder (ontwikkelingspsychologie) duidelijk in haar onderzoek. Tijdens de Week tegen Eenzaamheid in oktober 2021 deelde zij haar expertise, samen met tips van de studentenpsychologen van Tilburg University, in dit artikel. Hun oproep is: praat erover. En houd moed: er is echt iets aan te doen.

Actiestand

Dat studenten stress ervaren is dus tot op zekere hoogte normaal en kan zelfs goed voor je zijn.  Het zet je in de actiestand en helpt je presteren. “Daar zit echter wel een grens aan”, legt Nina Kupper uit. “Idealiter piekt het stresshormoon kortdurend en lost het daarna snel weer op. Wanneer je bijvoorbeeld veel piekert belemmert dat het herstel. Dan wordt stress chronisch en dat is niet goed voor je welzijn, maar ook niet voor je prestaties.”

Managen van stress 

“Niet alles willen controleren. De situatie accepteren zoals die is. Specifieke en haalbare doelen stellen. Er zijn allerlei wetenschappelijk bewezen strategieën om stress te managen”, vertelt Nina Kupper. “Liefst begint dit al thuis. Als ouders stress weten te managen, leren kinderen dit ook. Zo gaat het van generatie op generatie over. Maar ook als je dit niet van huis uit hebt meegekregen, zijn er technieken om bijvoorbeeld piekeren tegen te gaan. Een paar keer per dag drie tot vijf minuten op je ademhaling letten en bewust stilstaan bij hoe je je voelt werkt ook stress verlagend. Dit werkt in op de biologie van stress: de welbekende fight of flight reactie treedt op wanneer het sympathische zenuwstelsel wordt aangesproken. Met ademhalingsoefeningen spreek je het parasympatische zenuwstelsel aan. Daarmee komt je lichaam in een toestand van rust en herstel.”

Mindfulness

Nina Kupper: “Klinische trials laten zien dat mindfulness helpt. Maar dat vraagt wel dagelijks oefenen. Alleen een eenmalige training volgen is niet voldoende voor een blijvend effect.”

“Relatief nieuw zijn technieken voor biofeedback. Deze helpen om lichamelijke reacties te visualiseren. Je wordt gekoppeld aan een apparaatje dat laat zien hoe rustiger ademhalen zorgt voor een betere hartslagvariabiliteit. Dat op zijn beurt maakt weer dat je de ademhalingstechnieken beter volhoudt. Deze visuele biofeedback helpt zo stress te verminderen. Helaas is er nog geen app beschikbaar, maar er zijn wel stress management trainingen waarin dit wordt aangeboden.”

Meer weten? 

Het RIVM, en het Trimbos-instituut hebben op verzoek van de ministeries van OCW en VWS een monitor uitgevoerd om de mentale gezondheid en het middelen gebruik van studenten in het hoger onderwijs te onderzoeken (HBO en WO). Ook is in kaart gebracht welke factoren daarmee samenhangen.

Lees hier het rapport

Bron: tilburguniversity.edu