Hoe meer leerlingen met problematisch gedrag, des te negatiever het oordeel van de leraar over álle kinderen in een klas. Dit kan een rol spelen bij het ‘labelen’ van kinderen.  Dit blijkt uit een recent onderzoek van de Nederlandse psycholoog en onderwijskundige Bert Wienen van de Rijksuniversiteit Groningen.

Stress door problematisch gedrag

‘Een mogelijke verklaring hiervoor is dat leerlingen met  problematisch gedrag veel stress veroorzaken bij leraren’, zegt Wienen. ‘Hierdoor ontstaan er sneller conflictueuze interacties met álle leerlingen in een klas, of zij nou gedragsproblemen hebben of niet.’

En die negatieve interacties zorgen volgens Wienen vervolgens voor nóg meer stress bij leraren. ‘Uiteindelijk is er dus sprake van een vicieuze cirkel’.

Het is voor het eerst dat de relatie is onderzocht tussen het aantal leerlingen dat  volgens een leraar moeilijk gedrag vertoont en het oordeel van die leraar over alle leerlingen in een klas.

Oordeel ADHD gekleurd door klassensituatie

Volgens Wienen is het cruciaal dat psychologen en psychiaters zich ervan bewust zijn dat het oordeel van leraren sterk wordt gekleurd door de klassensituatie. ‘Dankzij eerder onderzoek weten we dat het vaak de leraar is die ouders het signaal geeft dat er mogelijk iets aan de hand is met hun kind, bijvoorbeeld autisme of ADHD. De ouders gaan dan naar de huisarts en die vraagt vervolgens aan de leraar om een vragenlijst in te vullen. We weten nu dat zijn of haar beeld van een leerling erg beïnvloed kan zijn door het aantal probleemleerlingen in de klas.’

Die beïnvloeding hoeft volgens Wiener overigens helemaal niet erg te zijn. ‘Als een psycholoog of psychiater er maar rekening mee houdt. Want mogelijk ligt het probleem niet bij het individuele kind, maar in de context van de klas. En dan zal daar ook de oplossing moeten worden gezocht.’

Aanleiding onderzoek

Aanleiding voor het onderzoek is volgens Wienen ‘de maatschappelijke roep’ om inclusiever onderwijs – met de ondertekening van het VN-Verdrag Handicap heeft Nederland zich hiertoe in 2016 ook verplicht. Wienen: ‘Uit mijn onderzoek blijkt dat de zorgen van veel ouders en leraren terecht zijn’, zegt Wienen. ‘Duidelijk is nu in elk geval dat we met inclusief onderwijs veel van leraren vragen.’

Desondanks noemt Wienen inclusief onderwijs een ‘prachtig ideaal’. ‘Het moet ook mogelijk zijn. Maar we zullen dan wel de schoolcontext wel moeten aanpassen, bijvoorbeeld door structureel met kleinere klassen te werken en door onderwijs, welzijn en jeugdhulp meer te integreren.’

Bron: RUG, Julie Wevers