Nieuws

Tips tegen eenzaamheid onder jongeren tijdens de coronacrisis

De afgelopen maanden is er meer aandacht en begrip gekomen voor het gegeven dat ook jongeren met eenzaamheid te maken hebben. Naarmate de coronacrisis langer duurt worden er steeds meer zorgen geuit over eenzaamheid onder jongeren en hun sociale ontwikkeling (SCP, 2021). Movisie geeft tips voor jongeren, ouders en gemeenten.

Op de coronacrisis en de maatregelen hebben jongeren geen invloed. Maar binnen de beperkingen die er zijn, kunnen we wel kijken naar mogelijkheden om de ervaren eenzaamheid en de gevolgen daarvan te verkleinen. We vroegen experts naar hun ideeën en kwamen tot de volgende tips voor jongeren, ouders, onderwijs en gemeenten

Tips voor jongeren

Tijdens de coronacrisis kunnen jongeren minder gemakkelijk zelf bepalen wie ze wanneer zien. Ze missen contacten, afleiding en perspectief. Movisie geeft de volgende tips aan jongeren om hiermee om te gaan:

  • Focus op mogelijkheden – Het helpt om niet te veel te focussen op wat er niet kan, maar juist ook te kijken naar wat er wel allemaal mogelijk is. Zo kun je een nieuwe (of oude) hobby oppakken, meer gaan bewegen of extra lessen volgen op school. Het kan helpen om te bedenken wat de dingen waren waar je sociaal van kon opladen voordat corona begon. Als je bijvoorbeeld van concerten hield, wat vond je daar leuk aan en hoe kan dat op een andere manier worden vorm gegeven?
  • Zorg voor ontspanning – Sommige jongeren focussen nog meer op de studie dan voorheen. Belangrijk voor alle jongeren is wel: staar je niet blind op je studie maar zorg ook goed voor ontspanning, zoals sport of sociale activiteiten die binnen de maatregelen passen.
  • Zoek contact – Face-to-face contact werkt beter dan alleen online contact. Maar online contacten zijn weer beter dan geen contacten. Zowel activiteiten op sociaal gebied als bijvoorbeeld sport kunnen helpen om met eenzaamheid om te gaan. Daarbij is het goed om te onthouden dat wat voor jou werkt niet perse altijd voor de ander ook werkt.

Tips voor ouders

Voor ouders is het voornamelijk een kwestie van kijken naar wat er nodig is voor hun kinderen;

  • Blijf in gesprek- Blijven praten met je kind over hoe het gaat is één van de belangrijkste dingen. Belangrijk is om hierbij ook te observeren hoe je kind in zijn of haar vel zit en niet te snel conclusies te trekken. Niet iedereen heeft dezelfde behoeftes; sommige jongeren zijn gelukkig met online contacten en anderen willen graag samen met vrienden sporten.
  • Maak ruimte voor het onderhouden van contacten – Als je kind de neiging heeft zich terug te trekken en door thuisonderwijs geen contacten meer op te zoeken, kun je als ouders dat stimuleren en faciliteren. Kijk waar jouw kind behoefte aan heeft en zoek samen naar oplossingen.
  • Help jouw kind met een goede dag structuur en ruimte voor ontspanning  – Als je kind thuis woont, kun je als ouder helpen een goede structuur in te bouwen. Bijvoorbeeld door samen te eten, op vaste tijden op te staan en/of bijvoorbeeld door elke dag samen naar buiten te gaan om te bewegen.

Tips voor het onderwijs

Het onderwijs heeft een belangrijke taak in het signaleren en bespreekbaar maken van eenzaamheid onder jongeren. Deze taak krijgt nog niet altijd voldoende aandacht, onder andere door de grote praktische uitdagingen waar het onderwijs dit jaar voor stond met het aanbieden van (gedeeltelijke) online lessen.

  • Investeer in persoonlijk en positief contact met leerlingen en studenten – Wees alert op signalen van eenzaamheid en maak het bespreekbaar. Een proactieve houding en een laagdrempelige aanpak is hierbij belangrijk. Vraag oprecht hoe het met de jongere gaat en vraag ook vooral door naar de situatie. Aandacht geven aan wat wél goed gaat en wat wél lukt bevordert de veerkracht van jongeren. Door persoonlijke gesprekken kan ook in kaart worden gebracht of jongeren eventueel extra hulp of ondersteuning nodig hebben.
  • Stimuleer onderling contact – Er zijn in het onderwijs allerlei voorbeelden van het koppelen en verbinden van jongeren aan elkaar. Zo zijn er bijvoorbeeld maatjesprojecten waarbij studenten met dezelfde interesses aan elkaar gekoppeld worden. Zij kunnen elkaar dan ontmoeten en praten over hun interesses. Belangrijk is dat dit alleen werkt wanneer de jongeren zelf aangeven hier behoefte aan te hebben. Daarnaast zijn er online apps waar studenten aan elkaar gekoppeld worden om bijvoorbeeld samen (online) te eten of een rondje buiten te wandelen. Ook kunnen studenten samen online studeren. Studenten hebben ook veel behoefte aan het delen van ervaringen in deze tijd merkten de studentpsychologen die we spraken. Dat helpt om de eigen ervaringen in perspectief te kunnen plaatsen.
  • Geef informatie en tips – Scholen kunnen op hun website tips en adviezen geven aan leerlingen en studenten om de coronatijd goed door te komen, variërend van vrijetijdsbesteding in coronatijd tot omgaan met sombere gevoelens of lusteloosheid. Een aantal voorbeelden van websites met tips waar scholen naar kunnen verwijzen of gebruik van kunnen maken:
  • Besteed ook na de crisis aandacht aan de sociaal-emotionele ontwikkeling – Het is belangrijk om ook na de lockdown bewust aandacht te besteden aan de sociale en emotionele ontwikkeling. Door de coronacrisis staat het onderwerp erg in de belangstelling, maar ook voor de crisis was dit een belangrijk aandachtspunt voor scholen en universiteiten.
    ‘Tijdens de mentorlessen was er eerst vooral aandacht voor de praktische zaken. Maar nu wordt het tijd om meer aandacht te geven aan de sociaal-emotionele kant.’ – Ilse Verrijth, docent en mentor middelbare school

Tips voor gemeenten

Het kabinet heeft 200 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor een maatschappelijk steunpakket gericht op onder andere eenzaamheid. Het pakket richt zich specifiek op jongeren en kwetsbare groepen. We geven een aantal tips mee voor gemeenten voor de besteding van dit budget:

  • Betrek jongeren bij de plannen – De belangrijkste tip: denk niet vóór jongeren maar vraag hen zelf naar hun wensen, ideeën en behoeften. Wat is voor hen aantrekkelijk om gebruik van te maken? Wat zijn volgens hen goede manieren om elkaar te ontmoeten, zowel online als fysiek? Ook nu is betekenisvolle raadpleging van jongeren van groot belang.
  • Stimuleer bewustwording rondom eenzaamheid – Eenzaamheid signaleren begint met bewustwording. Wat zijn signalen van eenzaamheid en hoe kun je eenzaamheid vervolgens bespreekbaar maken? Scholen of de GGD kunnen bijvoorbeeld een ouderavond organiseren om ouders bewust te maken op welke signalen ze kunnen letten en hoe ze in gesprek kunnen gaan met hun kind over gevoelens van eenzaamheid. Daarnaast adviseren we ook trainingen over het signaleren van eenzaamheid voor professionals en vrijwilligers bij het jongerenwerk en sport- en culturele verenigingen. Ook kan social media goed ingezet worden om bewustwording rondom het thema bij jongeren te creëren.
  • Organiseer (blijvende) laagdrempelige ondersteuning – Bied mogelijkheden voor jongeren en jongvolwassenen om via hulplijnen, een laagdrempelige inloop of chats met iemand in contact te komen om over hun zorgen te praten. Belangrijk hierin is om niet alleen ontmoeting te creëren, maar ook om mogelijkheden te bieden tot het oefenen van sociale vaardigheden en doorbreken van negatieve gedachtenproblemen. Dit kan bijvoorbeeld door het jongerenwerk en scholen opgepakt worden en kan ook digitaal zijn. Daarnaast moet je aanwezig zijn op de plekken waar jongeren samenkomen.
  • Bevorder lokale samenwerking – Door samen te werken met scholen, jongerenwerk, ouders, sportclubs en andere plekken waar jongeren komen, kun je breed signaleren, eenzaamheid bespreekbaar maken en indien nodig doorverwijzen. Stimuleren dat organisaties elkaar leren kennen is daarbij van belang net als een goede informatievoorziening over hoe je eenzaamheid bespreekbaar maakt en bij wie jongeren waarvoor terecht kunnen.

Tot slot

We weten niet precies wat de effecten van de contactbeperkende maatregelen op de langere termijn zijn op de sociale en mentale gezondheid van jongeren. Jongeren lijken gelukkig behoorlijk weerbaar te zijn. Tegelijkertijd weten we dat hoe langer jongeren vereenzamen, hoe ingewikkelder het wordt om de eenzaamheid te doorbreken. Door alle aandacht voor eenzaamheid in de media lijkt het taboe erop kleiner geworden en dat maakt voor alle betrokkenen de eerste stap, het bespreekbaar maken, in elk geval al wat makkelijker.

Meer over: Nieuws
Bijgewerkt: 4 juni 2021
Terug naar overzicht