Onze hersenen worden constant beïnvloed door allerlei prikkels van buiten en binnen. Alles wat je ziet, hoort, voelt, ruikt en proeft, maar ook signalen in ons lichaam, zoals honger of pijn. De prikkels worden opgevangen op verschillende plekken. De belangrijkste is de hippocampus. Hier wordt bepaald of de prikkel doorgelaten, afgeremd of opgeslagen moet worden. De opdrachtcentra van onze hersenen – zoals de prefrontale cortex – kiezen vervolgens welke boodschappen naar welk hersengebied moeten gaan. Elk gebied in de hersenen heeft weer een andere functie. De prefrontale cortex is betrokken bij het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gedrag en impulsbeheersing.

Zo geeft je brein boodschappen door
Je kan het brein zien als een ingewikkelde plattegrond met allerlei verschillende routes en knooppunten die kriskras door elkaar heen lopen. Sommige routes worden veel gebruikt en andere minder. Via deze routes worden er heel diverse boodschappen doorgegeven tussen zenuwcellen, waar er zich honderden miljarden van bevinden in ons hoofd. De plek waar twee cellen elkaar raken bij het doorgeven van een boodschap heet een synaps. Deze boodschappen kunnen niet zomaar worden doorgegeven: er zijn meer dan 50 soorten chemische stoffen voor nodig. Deze stoffen noemen we neurotransmitters. Samen zijn ze verantwoordelijk voor onze emoties en ons gedrag.

Zo verandert je brein
Jarenlang hebben we gedacht dat ons brein een statisch ding is, een soort blauwdruk, die niet meer kan veranderen na de geboorte. Het tegengestelde is waar. Het brein verandert (zichzelf) voortdurend. Als je nieuwe dingen leert worden er nieuwe cellen en routes tot stand gebracht. Je kunt je eigen brein trainen en beïnvloeden. Hoe vaker een gedachte of handeling herhaald wordt, hoe sterker een route wordt. Als je iets nieuws leert, wordt het gedeelte van je brein dat meedoet zelfs groter en effectiever!

De hersenen en ADHD

Zo verwerk je prikkels
Als je ADHD hebt worden de prikkels die binnenkomen in de hippocampus en de opdrachtcentra – zoals de prefrontale cortex – minder goed verwerkt. De samenwerking met andere gebieden in de hersenen raakt hierdoor verstoord. De hersenen worden door het gebrek aan controle belast met een overload aan informatie en je kunt slecht onderscheid maken tussen belangrijke en onbelangrijke prikkels. Geluiden, kleuren, beelden, alles komt binnen en je reageert overal op. Dit maakt het moeilijk om je te concentreren. Bovendien kun je hyperactief en impulsief worden.

Onbalans van chemische stoffen
De oorzaak van ADHD is (nog) niet helemaal duidelijk. Recent onderzoek wijst erop dat een van de oorzaken van je ADHD een onbalans is van de twee neurotransmitters dopamine en  noradrenaline. Dopamine speelt een belangrijke rol bij het plannen van denkprocessen en doelgericht handelen en bij het reguleren van emotie en motivatie. Noradrenaline helpt je om in actie te komen en is nauw verbonden met stress en het normaal functioneren van het immuunsysteem. ADHD komt in sommige families vaker voor dan in andere families. Men gaat uit van een kwetsbaarheid in de erfelijke aanleg die wordt beïnvloed door verschillende omgevingsfactoren. Dat zijn zowel biologische factoren die spelen rondom zwangerschap, bevalling en ontwikkeling van het kind als psychologische en sociale omgevingsfactoren die te maken hebben met onder meer opvoeding en onderwijs.

Wat medicatie doet in je brein
Als je medicatie neemt, verhoogt dit de hoeveelheid dopamine en noradrenaline tussen de zenuwcellen. Deze neurotransmitters activeren de opdrachtcentra, waardoor binnenkomende prikkels efficiënter worden verwerkt. Dit maakt het makkelijker om je op één ding te focussen. Medicatie kan de controlefunctie van de hersenen (welke prikkels komen er binnen? hoe wordt je gedrag gestuurd?) verhogen of verlagen. Per persoon verschillen de effecten, omdat ieders hersenen weer anders zijn. Wanneer je ervoor kiest medicatie te gebruiken, is het dus een kwestie van verschillende soorten medicatie en doseringen uitproberen.

Hersenen en ADD

Zo verwerk je prikkels
Als je ADD hebt, worden de prikkels die binnenkomen in de hippocampus en de opdrachtcentra – zoals de prefrontale cortex – minder efficiënt en trager verwerkt. Het verschil met ADHD zit in de langzame verwerking van prikkels. De samenwerking met andere gebieden in de hersenen is hierdoor verstoord, en de boodschappen komen niet zorgvuldig op de juiste plek aan. Dit zorgt ervoor dat je de informatie niet snel genoeg bij elkaar kunt rapen. Je zit als het ware op je eigen hoofd te wachten. Hierdoor kun je dromerig en in jezelf gekeerd overkomen en de buitenwereld ervaart je soms onterecht als lui of passief.

Tekort aan chemische stoffen
Een van de oorzaken van je ADD is een onbalans van neurotransmitters, onder andere dopamine en noradrenaline. Hierdoor neemt de kwaliteit en de kracht van de signalen tussen de cellen af. Dopamine speelt een belangrijke rol bij het plannen van denkprocessen en doelgericht handelen en bij het reguleren van emotie en motivatie. Noradrenaline helpt je om in actie te komen en is nauw verbonden met stress en het normaal functioneren van het immuunsysteem. ADD komt in sommige families vaker voor dan in andere families. Men gaat uit van een kwetsbaarheid in de erfelijke aanleg die wordt beïnvloed door verschillende omgevingsfactoren. Dat zijn zowel biologische factoren die spelen rondom zwangerschap, bevalling en ontwikkeling van het kind als psychologische en sociale omgevingsfactoren die te maken hebben met onder meer opvoeding en onderwijs.