door Lisa, psycholoog Autisme Kenniscentrum

Mensen die niet weten dat ze autisme hebben, gaan soms jarenlang over hun eigen grenzen heen, soms met een zogeheten autistische burn-out als gevolg. Lisa, psycholoog bij het Autisme Kenniscentrum in Utrecht, vertelt over haar praktijkervaringen en waarom ze zo graag werkt met mensen met autisme.

Over grenzen heen

Als mensen de diagnose autisme krijgen, geeft dat vaak antwoorden op vragen waar ze al lang mee worstelen. Zo had ik een cliënt van 72 jaar met een gezin en een baan, die in haar leven meerdere perioden met burn-out achtige klachten heeft gehad. Zij begreep niet waardoor dat kwam, waarom bepaalde dingen haar niet lukten of waarom ze niet net zo kon genieten van een verjaardagsfeestje als anderen. Nadat ze de diagnose had gekregen, besefte ze dat ze door haar autisme telkens over haar grenzen was gegaan. Terugkijkend vielen verschillende gebeurtenissen in haar leven steeds meer op hun plek.  

Autistische burn-out

Het is exemplarisch voor onze cliëntengroep. Ze gaan maar door; ze voelen vaak niet goed aan waar hun grenzen liggen en merken lichamelijke sensaties niet op. Ze vallen uiteindelijk uit op hun werk of raken geïsoleerd. Er blijkt dan geregeld sprake te zijn van een autistische burn-out. Het grootste verschil met een ‘normale’ burn-out is dat iemand niet alleen uitvalt op bijvoorbeeld het werk, maar dat er sprake is van een algehele oververmoeidheid, waardoor ineens niets meer lukt. Helaas is een autistische burn-out, net als autisme zelf, complex en moeilijk te herkennen. Alleen rust nemen van werk zal dan ook niet voor verandering zorgen. Veel van onze cliënten hebben vaak al meerdere diagnoses gehad voordat ze bij het Autisme Kenniscentrum komen, bijvoorbeeld een angststoornis of depressie. Als iemand vertelt dat de behandelingen niet goed hebben geholpen, dan gaat er bij mij en mijn collega’s direct een belletje rinkelen. 

Klachten maskeren

Vooral bij vrouwen zijn we er alert op, omdat autisme bij hen vaak minder zichtbaar is. Ze zijn goed in het maskeren van de dingen waar ze moeite mee hebben. Ze kijken bijvoorbeeld hoe en wat anderen doen of zeggen in een bepaalde situatie, nemen dat over en kunnen op die manier functioneren. Echter bij grote veranderingen lukt het dan niet meer. Bijvoorbeeld als ze gaan studeren of een kind krijgen. Dan verdwijnt de structuur in hun leven en wordt het onvermogen zichtbaar. Al wordt er dan niet altijd meteen aan autisme gedacht, ‘want ze is toch heel sociaal?’.

Na een diagnose krijgen de meeste cliënten beter zicht op hun overprikkeling en het voorkomen ervan. Hoewel er natuurlijk altijd onverwachte situaties zijn en iemand alsnog over zijn of haar grenzen gaat, kan een diagnose en goede behandeling iemands leven dan ook echt positief veranderen. Onze cliënten zoeken bovendien bijna allemaal naar antwoorden en zijn daardoor vaak erg gemotiveerd. 

Voorspelbaar?

Natuurlijk is de verwerking van de diagnose ook een proces an sich. Er is bijvoorbeeld nog steeds een beeld dat je als persoon met autisme niet sociaal of empathisch bent. Het lukt ons echter bijna altijd om een fijne behandelrelatie met mensen op te bouwen. Dat doen we onder meer door ze voorspelbaarheid en structuur te bieden. Op tijd zijn, je aan je afspraken houden, kortom: zeggen wat je doet en doen wat je zegt. De meeste mensen met autisme zijn zelf ook heel rechtdoorzee, je weet wat je aan ze hebt. Dit betekent overigens niet dat mijn werk voorspelbaar is en volgens een vast stramien verloopt. Autisme kent vele vormen, het is breed en complex. Als behandelaar moet je flexibel zijn en mensen met een open mind benaderen. Bovendien speelt er naast autisme vaak nog meer, zoals angst, persoonlijkheidsproblematiek of ADHD. Daardoor is een werkdag telkens heel uitdagend en leerzaam. Ook van de cliënten zelf steek ik veel op. Ze hebben vaak hele specifieke interesses waar ze graag over praten. In combinatie met hun associatieve manier van denken zorgt dat ervoor dat ik elke dag leuke gesprekken heb en nieuwe dingen leer.”

L