Veel mensen met een psychische aandoening of ziekte verzwijgen die op hun werk, uit angst voor negatieve reacties of zelfs ontslag. Tot voor kort werden mensen met ernstige psychische problematiek bijna automatisch arbeidsongeschikt verklaard.

Onwetendheid psychische aandoening

Zorgverleners en uitkeringsinstanties vonden dat hun cliënten door de klachten of aandoening niet kónden werken. Onwetendheid en vooroordelen over Ggz-cliënten als ‘Zij kunnen het werk niet aan, zij komen altijd te laat, zij zijn vaak ziek en ze zijn niet productief”deden de rest. Een psychische aandoening en werken matchen niet.

Beter worden doe je op het werk

Dat is veranderd. Sociale partners spraken in 2013 af in tien jaar 125.000 extra banen te creëren voor mensen met een onder andere een psychische arbeidsbeperking. In de geestelijke gezondheidszorg werd werk zelfs behandeldoel. Op het congres Mensenwerk in 2015, dat de rijksoverheid organiseerde om arbeidsdeelname van mensen met een psychische aandoening te bevorderen, stelde een psychiater ‘Beter worden doe je op het werk’.

Enkele cijfers

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling becijferde in 2014 dat psychische aandoeningen de Nederlandse samenleving jaarlijks 20 miljard kosten. Onder andere door ziekteverzuim, productieverlies en arbeidsongeschiktheid. De ING noemt in 2017 zelfs een bedrag van 22 miljard. 44,7 procent van de werknemers in de ziektewet. En 38,2 procent van de arbeidsongeschikten doen een beroep op psychische zorg. Dat bleek onlangs uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Psychische aandoening vaak taboe op werk

Voor eenmalig magazine Qracht 500 over psychische problematiek en werkloosheid, dat begin 2018 verscheen, werden in 2017 honderd ervaringsdeskundigen geïnterviewd. Wat vinden zíj ervan dat ze eerst niet mochten en nu moeten werken en wat hebben zij nodig om in baan of bedrijf staande te blijven? Een aantal van hen zegt overtuigd te zijn vanwege psychische problematiek ontslagen te zijn.

Persoonlijk verhaal

Veel mensen die wel een baan hebben, doen graag hun verhaal, maar alleen anoniem en onherkenbaar. Zo zegt een man vakantie-uren op te nemen als hij naar de psychiater gaat. Vooral om bij de baas maar niet de gedachte te voeden dat hij ziek en dus arbeidsongeschikt zou zijn. Een vrouw meent dat haar werkgever zich achteraf bekocht zou voelen of haar nooit had aangenomen als hij van haar bipolaire stoornis had geweten. Een jurist in opleiding kreeg op haar stageadres het advies haar activiteiten voor een patiëntenvereniging van haar cv te halen om haar employability te vergroten.

Gebrek aan begrip

Het is schrijnend dat psychisch kwetsbare werknemers zich nog (menen te) moeten verstoppen. Alsof zij voortvluchtig zijn na een misdrijf in plaats van een aandoening of ziekte hebben. De geportretteerden komen uit het hele land en vormen een divers gezelschap. Zieke ICT ’ers en actieve ervaringswerkers, mensen uit de bouw, het onderwijs, de Westlandse kassen en schoonmaakbranche, agrariërs, ex-gedetineerden en een militair, hoger en lager opgeleiden. Zij hebben betaald of onbetaald werk, zijn chronisch ziek of hersteld, onvrijwillig werkloos of arbeidsongeschikt. Zij vertellen graag hun verhaal, al is het maar om uit te leggen dat zij zich niet wentelen in hun leed, zoals een vooroordeel wil, maar kwetsbaar zijn, ziek of herstellende.

Bron: Annemiek Onstenk (journalist), socialevraagstukken.nl