Deze week is het de Week Tegen Pesten. Het gaat dit jaar over online pesten. De gevolgen van online pesten kunnen groot zijn. Wat zijn de psychologische gevolgen? Kinderen kunnen er bijvoorbeeld depressief van raken.

Online of offline pesten

Online pesten is voor kinderen hetzelfde als pesten. Zij maken geen onderscheid tussen online en offline pesten. Net als bij ‘gewoon’ pesten gaat het bij online pesten om schelden, roddelen en buitensluiten. Het gebeurt ook op andere manieren zoals het hacken van accounts. Bijvoorbeeld door nare berichten te plaatsen uit naam van een ander of het ongevraagd online verspreiden van bewerkte foto’s of filmpjes.

Zowel op de basisschool als op de middelbare school krijgen leerlingen hiermee te maken. Bovendien is een aanzienlijke groep van de slachtoffers van online pesten pesten ook slachtoffer van klassiek pesten. De impact van online pesten is groot. Slachtoffers voelen zich niet meer veilig, zijn bang om naar school te gaan en zijn onzeker. Ook voor pesters kan het gevolgen hebben. Bijvoorbeeld dat zij in aanraking komen met politie en strafvervolging. Slachtoffers van online pesten vertonen meer symptomen van depressie, stress en angst dan slachtoffers van offline pesten.

Last van depressies

Kinderen die slachtoffer zijn van beide vormen van pesten lijden, door de optelsom van pesten in de offline én online omgeving, vaak het meest onder de online pesterijen. Daarnaast zijn zij het vaakst depressief.

Onderzoek online pesten

In onderzoek gaat de meeste aandacht uit naar naar de emotionele problemen van slachtoffers en dat zij vaak op meer medeleven kunnen rekenen dan pesters. Ook voor pesters kan het online pesten gevolgen hebben. Bijvoorbeeld omdat de politie wordt ingeschakeld bij strafbaar online gedrag. Wat minder bekend is dat zij ook te maken kunnen krijgen met emotionele en psychosociale problemen.

Allereerst omdat een aanzienlijk deel van de online pesters zelf vaak ook slachtoffer is geweest van online pesten. Bovenop een mogelijke depressie, angst- en stressgevoelens als slachtoffer, ervaren ze de psychosociale problemen die bij online pesters vaker voorkomen. Je moet hierbij denken aan een gebrekkige impulscontrole, gedragsproblemen en middelenmisbruik. Ten tweede is er bij online pesters vaker sprake van conflicten thuis, is er vaak een slechte band met de ouders. Veel pesters hebben het gevoel dat de leerkrachten niet om hen geven. Het pesten kun je dan in sommige gevallen beschouwen als een uitlaatklep om met negatieve gevoelens om te gaan.

Hoe omgaan met online pesters?

Omdat zowel dader als slachtoffer lijden onder een emotionele druk, wordt aanbevolen geen strategieën te gebruiken die de pesters isoleren en afstraffen. Het beste is, zowel voor pestkop als slachtoffer ondersteuning te bieden. Speciaal voor de Week Tegen Pesten heeft de Respect Education Foundation (REF) een tool ontwikkeld voor het organiseren van een teambijeenkomst over online pesten.

Geestelijke gezondheid

Kinderen die het slachtoffer zijn van online pesten hebben vaker te maken psychosomatische klachten, zoals duizeligheid, zenuwachtigheid, futloosheid, rugpijn, humeurigheid, slaapproblemen, buikpijn of hoofdpijn. Opvallend is ook dat pesters zelf psychosomatische klachten ervaren.

Psychosomatische klachten kunnen een signaalfunctie hebben dat iemand lijdt onder pestervaringen. Uit een studie over offline pesten blijkt dat kinderen psychosomatische klachten ontwikkelden nadat ze werden gepest. Dit terwijl ze voor de pestervaringen geen mentale gezondheidsklachten hadden.

Kenmerken

Niet enkel of je online gepest wordt hangt samen met de psychosociale beleving, maar ook hoe en hoe vaak dit gebeurt. Online pesten via foto’s of video’s, beschouwen slachtoffers als emotioneel meer ingrijpend dan wanneer het om andere vormen gaat. Uit onderzoek blijkt ook dat online pesten door een volwassene (ja, dat gebeurt helaas ook) meer leed veroorzaakt dan online gepest worden door een leeftijdgenoot.

Kinderen die zowel online als offline gepest worden, en vooral als ze door dezelfde mensen gepest worden, vertonen de meeste psychosociale en emotionele problemen. Ook bij kinderen die herhaaldelijk online gepest worden, met name minstens 3 keer, is de negatieve impact groter dan bij kinderen die minder vaak het slachtoffer van online pesten. Die laatste groep kinderen kunnen beschouwd worden als risicogroepen waarvoor extra aandacht en begeleiding nodig is.

Samen kom je verder

In de Week Tegen Pesten helpt Stichting School en Veiligheid met voorlichting over het voorkomen en het aanpakken van online pesten. Dit doe je niet alleen. Samenwerking met ouders, het docententeam en leerlingen is daarbij onmisbaar. Online pesten pak je tenslotte samen aan.

Bron: Rijksuniversiteit Groningen, Stichting School en Veiligheid, Het Kennis- en expertisecentrum sociale veiligheid en groepsvorming en Kikid