Veel mensen weten tegenwoordig wel ongeveer wat EMDR is, hebben zelf EMDR gehad of kennen iemand die EMDR heeft ondergaan. Een beetje zoals met ADHD dus. Iedereen weet wel ongeveer wat ADHD is, heeft ADHD of kent iemand met ADHD. Veel mensen weten er dus wel iets van en hebben er vervolgens gelijk een mening over, helaas vaak sceptisch of negatief.

Niet sceptisch of negatief

Vanuit mijn werk als kinderpsycholoog weet ik gelukkig van beide wel precies wat het is en heel gek, ik ben er juist niet sceptisch en negatief over. Toeval of niet? Niet, denk ik, want meningen zijn vaak gebaseerd op aannames en nuanceringen op kennis.

Daarom deze blog over hoe ADHD en EMDR vaak zo mooi samen komen binnen mijn werk als GZ psycholoog bij een ADHD psychologenpraktijk. Want iedereen, dus ook kinderen met AD(H)D maken nare dingen mee. Kinderen met AD(H)D zijn tevens vaak kwetsbaarder voor het ontwikkelen van psychische klachten en sommige kinderen lopen door hun impulsiviteit ook sneller risico op het meemaken van ongelukken. En soms hebben ze gewoon pech.

Rampfantasie

Zoals een stoer pubermeisje met ADD dat in het centrum van de stad werd aangereden door een scooter. Ze viel, de scooter reed door en niemand stopte. Misschien lag ze maar een paar seconden op de grond, want ze was niet ernstig gewond, dus kon snel weer opstaan en naar huis fietsen. Maar voor haar duurde het te lang, de schrik zat er goed in en angst nam bezit van haar. Want voor haar gevoel was het feit dat ze daar lag en niemand haar hielp aanleiding te denken dat in nood niemand je helpt.

Ze ontwikkelde een rampfantasie dat ze in de toekomst misschien wel een hartaanval zou krijgen en dat dan niemand haar kon helpen. Ze werd letterlijk bang voor de toekomst. Ze durfde hierdoor niet meer alleen te zijn, niet meer alleen thuis, niet meer alleen op de fiets, nergens meer alleen te zijn, want wat als…

Over wat had kunnen gebeuren

Dit gebeurt wel vaker, iemand maakt iets naars mee en wordt niet zozeer bang voor hetgeen gebeurd is, maar voor wat hij of zij denkt dat had kúnnen gebeuren of in dit geval wat kan gáán gebeuren. Zo was er een andere jongen met ADHD die (toen hij klein was) zijn beste vriendje was verloren aan een noodlottig auto-ongeluk. Hij was er zelf niet bij geweest maar wel bij de begrafenis waar de moeder van zijn vriendje van wanhoop bijna in de kist van haar veel te jong gestorven zoon was gesprongen. Deze jongen werd niet bang zelf een ongeluk te krijgen maar bang dat hij zijn ouders tegelijk zou verliezen. Ook hij werd bang voor zijn eigen rampfantasie en bang voor de toekomst. Hij durfde hierdoor niet meer zonder zijn ouders te zijn, wilde altijd dat tenminste één van hen bij hem in de buurt bleef. Hij durfde niet meer alleen naar voetbal, partijtjes en uiteindelijk zelfs niet meer naar school.

Beide kinderen liepen al maanden met hun klachten, de jongen zelfs al jaren want hij meldde zich pas op de middelbare school bij ons aan. Klachten worden soms geleidelijk erger en kind en ouders passen zich aan. Het pubermeisje werd dagelijks door haar vader naar school begeleid op de fiets, werd thuis nooit meer alleen gelaten en ouders en dochter appten elkaar voortdurend ter geruststelling als ze apart waren. De jongen durfde op de middelbare school op een gegeven moment zelfs niet meer naar school en kwam thuis te zitten.

EMDR helpt

EMDR is een behandeling van oorsprong ontwikkeld voor het verwerken van traumatische ervaringen. Maar kan ook helpen bij het als het ware onschadelijk maken van zelfbedachte angsten over de toekomst, die kunnen ontstaan na het meemaken van nare ervaringen en worden ook wel rampfantasieën genoemd. Met EMDR ga je deze rampfantasie niet uit de weg. Garantie dat het meisje geen hartaanval zou krijgen, hoe onwaarschijnlijk ook, kon ik niet geven. Garantie dat de jongen niet op een dag zijn beide ouders tegelijk zou verliezen kon ik ook niet geven. Hoe graag ik dat ook zou willen. Maar het verminderen van de angst voor hun rampfantasie, voor hun toekomst-angsten kon ik wel.

Met behulp van EMDR heb ik met beide kinderen hun rampfantasie echt uitgedacht; wat zie je voor je als je een hartaanval krijgt en niemand je helpt, wat zie je voor je als je ouders tegelijk zullen overlijden, waar ben je dan, hoe zal het gaan, hoe zal het voelen? Een spannend experiment want ook voor mij als therapeut voelt het niet fijn datgene dat kinderen juist niet willen denken samen te bedenken.

Het wonder van EMDR

Maar vervolgens geschiedde het wonder van EMDR. Op het pijnlijkste beeld, de naarste rampfantasie werd EMDR toegepast en de angst voor de toekomst verdween. Binnen één (!) sessie durfde het pubermeisje weer alleen thuis te zijn, na twee sessies fietste ze weer grotendeels alleen naar school. Ouders moesten de controle ‘appjes’ nog afleren terwijl het meisje haar angst al kwijt was. Zo snel kan EMDR werken. Ook de jongen durft inmiddels weer alleen overal heen én gaat weer naar school.

Hulp verrassend simpel

Soms is werken in de kinder-en jeugdpsychiatrie ingewikkeld, maar soms is de hulp verrassend simpel. En zo bevredigend voor gezin en behandelaar. Ik ben blij dat ik wel weet wat ADHD en EMDR precies zijn…

Tirtsa Ehrlich, GZ-psycholoog bij Dokter Bosman schreef een aantal boeken over AD(H)D: Wonderlijke wazigheid. Uitleg, adviezen, tips en trucs over ADD voor jongeren en hun omgeving. ADDaisy of ADDavid. Voorlichtingsverhalen voor kinderen met ADD in de basisschoolleeftijd. Zo snel als een… Ferry is zo snel als een Ferrari, want hij heeft ADHD. En ze ontwikkelde psycho-educatiegroepen voor kinderen met AD(H)D.

Lees meer over ADHD in ons ADHD dossier.