Nederlandse onderzoekers van Onderzoeksinstituut Brainclinics in Nijmegen ontdekten dat er een opvallend verband is te leggen tussen licht, slaap en ADHD. Uit de studie blijkt dat ADHD een oorzaak of juist een gevolg kan zijn van een verstoord slaap-waak ritme. Dit nieuwe inzicht kan van groot belang zijn bij de behandeling van ADHD.

Slaap-waakstoornis

Drie van de vier volwassenen en kinderen (±75%) met ADHD vallen moeilijk in slaap. Deze slaap-waak stoornis heeft grote gevolgen voor gezondheid, concentratie en dagelijks functioneren: als je langer wakker ligt ontwaak je de volgende dag minder fris, de vermoeidheid neemt toe, en school- of werkprestaties verminderen.

Hoe slaap verstoord kan raken

Melatonine speelt een belangrijke rol bij de regulering van het slaap-waak ritme. De hoeveelheid melatonine die je lichaam aanmaakt wordt bepaald door de hoeveelheid blootstelling aan daglicht. Aan het eind van de dag, als het daglicht afneemt, maak je -wanneer storende factoren geen rol spelen- meer melatonine aan, en dat maakt slaperig. Storende factoren zijn bijvoorbeeld schermen van tablets en smartphones, maar ook ledlampen. Deze  verspreiden blauw licht, dat in hetzelfde spectrum valt als daglicht. Als je daar ’s avonds gebruik van maakt stelt het lichaam de aanmaak van melatonine uit.

Slaapvertraging

Het gevolg: je slaapt later in, en omdat je wekker op de normale tijd af gaat, slaap je korter. De gevolgen van een (te) korte nachtrust worden vaak onderschat, maar het resultaat van een paar weken iedere nacht een paar uurtjes minder slapen is vergelijkbaar met 48 uur aan een stuk wakker blijven. Menen zijn zich vaak niet bewust van bijvoorbeeld een verminderde concentratie en reactievermogen of andere nadelige gevolgen van te weinig slaap.

Slaapprobleem als oorzaak en gevolg van ADHD

Een slaapprobleem kan zowel oorzaak, gevolg of intrinsiek kenmerk van ADHD zijn. Als voorbeeld: jonge kinderen die erg moe zijn worden heel druk. Hier is slaperigheid de oorzaak van hyperactiviteit. ADHD kan echter ook juist de oorzaak zijn van inslaap problemen. Bijvoorbeeld door de innerlijke onrust, malen, of drukte in het hoofd.

Overeenkomsten tussen ADHD en slaapstoornissen

Er zijn veel overeenkomsten tussen de symptomen van ADHD en die van slaapstoornissen:. Bijvoorbeeld problematisch gedrag, leerstoornissen, concentratieproblemen en emotie ontregeling. Vaak versterken de symptomen van ADHD het slaapprobleem, of omgekeerd. Symptomen van ADHD, een vertraagd slaap-waak ritme en slaapstoornissen zijn dus met elkaar verweven. Ze lijken een genetische achtergrond te delen en kunnen profiteren van een gemeenschappelijke behandeling. Resultaten van onderzoeken naar een behandeling zijn nog schaars.

Hoe verhelp je slaapproblemen?

Slaapproblemen als gevolg van stemmings- of angststoornissen kunnen verminderen door de oorzaken aan te pakken. Slaapproblemen door een chaotische levensstijl, zoals kenmerkend voor ADHD, kunnen worden verminderd door de medische- en psychologische behandeling van ADHD zelf. Ook is het belangrijk voor het slapen geen tablet- of smartphone te gebruiken, geen koffie in de avond te drinken en het aanbrengen van regelmaat.

De voorkeursbehandeling voor slapeloosheid is een cognitieve gedragsbehandeling (CGTi). Dit richt zich onder andere op een goede slaaphygiëne, een goede bed-slaap associatie en ontspanningstraining. CGTi is bewezen zeer effectief voor symptomen van slapeloosheid en verbetering van de slaapkwaliteit, is veilig, heeft geen bijwerkingen en verdient daarom de voorkeur boven slaapmedicatie. Chronotherapie, bijvoorbeeld door toediening van melatonine, heeft zeker op de langere termijn een positief effect op kinderen met ADHD, en dat geldt ook voor neurofeedback.

ADHD-SOM

Verbeterde slaapkwaliteit heeft een gunstige uitwerking op ADHD en het verdient dan ook aanbeveling om hier aandacht aan te besteden bij de behandeling. Daarnaast is ADHD een te algemene term: omdat ADHD zo vaak samengaat met slaapproblemen stellen de auteurs voor om een aparte DSM-5 classificatie voor deze categorie te maken: ADHD-SOM (van somnus, of slaap), waardoor specialisten een veel gerichtere en persoonlijke behandeling kunnen voorstellen.

Meer weten over ADHD en het verband met slaapstoornissen? Lees ons dossier ADHD.

Bron: brainclinics.nl