Onze professionals publiceren regelmatig interessante blogs over hun expertise. Vandaag een blog van Marthe Ligtenberg, psycholoog bij het Autisme Kenniscentrum. Marthe schrijft een mooi blog over hoe ze mensen met autisme het juiste duwtje in de rug kan geven.

Door Marthe Ligtenberg

Ik fiets de helling af, een jongen en een meisje fietsen mij tegemoet. Ineens trekt de jongen een flinke sprint en haalt het meisje in. Hij legt zijn hand op haar rug en duwt haar zo de helling op. Eenmaal bovenaan fietsen ze naast elkaar weer vrolijk verder. Terwijl ik zonder hulp de helling afsjees, blijft dit beeld door mijn hoofd spoken. Zo’n klein gebaar lijkt mij een mooie metafoor voor wat mijn collega’s en ik in ons werk proberen te doen.

Een masker

In ons Autisme Kenniscentrum (AKC) zien we vaak dat cliënten het gevoel hebben dat ze achterblijven. Het gevoel dat ze al vanaf hun kindertijd niet meekomen met de rest qua sociaal contact en zelfstandigheid. Of dat ze de drukte van het dagelijks leven niet kunnen bijbenen. Ze buffelen alsmaar door om erbij te horen. Ik kan me dat goed voorstellen, we leven immers in een maatschappij waarin je nauwelijks mag afwijken van de rest. Men vindt het gek als je weinig vrienden hebt. Het is vreemd als je niet op vakantie gaat omdat je liever in je vertrouwde omgeving blijft. Of het is raar als je eerlijk zegt dat je niet van het gekeuvel houdt tijdens de pauze en daarom liever alleen zit.

“Dus zetten veel van onze cliënten een masker op en passen ze zich aan hun omgeving aan”

Deze voorbeelden zijn natuurlijk niet op iedereen met autisme van toepassing. Maar mensen met autisme zitten nou eenmaal anders in elkaar dan mensen zonder autisme. En dat ‘anders zijn’ wordt in onze maatschappij vaak gezien als minderwaardig. Dus zetten veel van onze cliënten een masker op en passen ze zich aan hun omgeving aan, soms met overspannenheid of depressieve klachten als gevolg.

Eindelijk verklaarbaar

Mensen die bij het AKC komen, hebben vaak vooraf al hulp gezocht waarbij het effect van de behandeling beperkt bleef. Of iemand in hun omgeving had een vermoeden dat er een autismespectrumstoornis speelt. Na een intensief diagnostisch traject, waarbij we naast de cliënt, ook spreken met iemand uit diens omgeving, komt dan (al dan niet) de diagnose.

Ik blijf het bijzonder vinden hoe opgelucht mensen vaak zijn als ze van die diagnose horen. Hun prikkelgevoeligheid, moeite met sociale communicatie of behoefte aan duidelijkheid en structuur is eindelijk verklaarbaar. Hoewel ik de problemen die zij ondervinden niet voor hen kan oplossen, kan ik wel meedenken over een reden ‘waarom’ ze ergens tegenaan lopen. Ik kan ze handvatten bieden om hier minder last van te hebben. Het is mooi om te zien dat cliënten zich herkennen in de voorbeelden van de psycho-educatie en inzicht krijgen in hun gedragspatronen.

Autisme in een ander licht

Eén van onze cliënten, een man van bijna 70, kwam bij ons voor diagnostiek. De diagnose en daarna de psycho-educatie gaven hem eindelijk kennis en inzicht over zichzelf om zijn leven beter te begrijpen. Een leven waarover hij zelf zegt: “Ik schaamde me voor mijn levensonbekwaamheid, sociale missers, wereldvreemdheid, mislukte relaties en het disfunctionele gezin waarin ik ben opgegroeid. Andere mensen leken te leven in een wereld die ik niet begreep. Ik ben enige malen in therapie gegaan, zonder veel resultaat, wel met veel tijd en aandacht voor mijn gezinsachtergrond. Hierna was de ‘autismewereld’ een verademing van nuchterheid en doelgerichtheid. Ik had niet gedacht dat het diagnostische traject en de psycho-educatie zoveel met me zouden doen. Veel herinneringen staan nu in een ander licht: positiever, liefdevoller en soms ook pijnlijker.”

Rust en duidelijkheid

Deze man had de diagnose graag eerder willen weten, zodat hij voor zijn gevoel minder lang tegen die helling op had moeten fietsen. Na onze duwtjes in de rug, voelt het leven voor hem iets gemakkelijker en is hij milder voor zichzelf.

“Het is mijn doel, als psycholoog, om iemand te begeleiden tot het punt waar hij of zij weer verder kan.”

Cliënten zeggen vaak dat psycho-educatie rust en duidelijkheid geeft. Daarbij helpt het bij het zoeken naar oplossingen, omdat ze nu weten waar hun problemen vandaan komen. Als ik dit hoor, dan weet ik dat mijn taak er bijna op zit. Het is mijn doel, als psycholoog, om iemand te begeleiden tot het punt waar hij of zij weer verder kan.

Na een drukke maar voldane werkdag stap ik weer op mijn fiets. Opweg naar huis fiets ik de helling op, maar die helling voelt vandaag minder zwaar dan normaal. De vooruitgang van mijn cliënten, voelt als het duwtje in de rug dat mij omhoog helpt.

Geschreven op 6 april door Marthe Ligtenberg.

Marthe Ligtenberg werkt vanaf januari 2016 bij het Autisme Kenniscentrum. Ze begon als aanmeldcoordinator en secretaresse, en werkt sinds november als psycholoog bij het AKC in Utrecht.

 

Je leest ook meer over autisme in ons Autisme Dossier.