In de online dossiers publiceren onze professionals interessante artikelen over hun expertise. Marieke van Ittersum, GZ-psycholoog bij Dokter Bosman, blogt over een postnatale depressie. Hoe herken je een postnatale depressie, welke vrouwen lopen meer risico en hoe kun je als omgeving helpen? Je leest het in haar blog.

Door Marieke van Ittersum

Ik ben zó moe. Een wandelingetje naar de supermarkt voelt als meedoen aan een marathon. Tillen gaat al weken moeizaam en als ik vijf uur per nacht slaap, is dat veel. Gebroken nachten door zeurende pijn in mijn rug en heupen. Slechts een greep uit mijn lichamelijke ongemakken. Maar het meest vervelende is dat ik ben veranderd van een enthousiast en ondernemend persoon naar iemand met weinig energie en een veel vlakkere stemming. En dan is het nog winter ook.

Nou hoef je je om mij geen zorgen te maken hoor, op het moment van schrijven is de gestelde diagnose hoogzwanger. Wordt zelfs niet eens genoemd in de DSM V. Gelukkig heb ik al eerder mogen ervaren dat ik na de bevalling weer helemaal mezelf word. Dus ik heb alle vertrouwen dat dat nu ook weer gebeurt. Nu zijn er echter ook veel vrouwen (naar schatting zo’n 10 tot 15 procent) die tijdens en na de zwangerschap échte depressieve klachten ontwikkelen. Klachten die een stuk verder gaan dan de lichamelijke klachten die ik ervaar.

“Mensen om je heen gaan uit van de uitdrukking ‘in blijde verwachting zijn.”

 

Er heerst helaas nog altijd een taboe op somberheid tijdens de zwangerschap en na de bevalling. Mensen om je heen gaan uit van de uitdrukking ‘in blijde verwachting zijn’. En hoe vaak je als zwangere vrouw wel niet hoort ‘ geniet er lekker van’……. En zeker als de baby er eenmaal is dan verwacht je omgeving dat je nu wel gelukkig zult zijn. De cijfers spreken dit echter tegen. De schatting is dat 10-15 procent van de vrouwen een postnatale depressie ontwikkelt. Een schrikbarend hoog percentage.

Hoe herken je een postnatale depressie?

De symptomen van een postnatale depressie lijken op die van een ‘gewone’ depressie. Vaak somber, minder genieten, geen plezier ervaren, veranderde eetlust of verandering in gewicht, slaapproblemen, prikkelbaar, voortdurend moe, nauwelijks energie, een gevoel van waardeloosheid, trager denken, bewegen en reageren of juist rusteloos en gejaagd zijn en terugkerende gedachten aan de dood hebben. Bij een postnatale depressie is er daarnaast ook sprake van overmatige angst en bezorgdheid om de baby of gedachten om de baby iets aan te doen.

Welke vrouwen lopen meer risico?

De exacte oorzaken van een postnatale depressie zijn nog niet bekend, onderzoek hiernaar is nog volop in ontwikkeling. Wel weten we dat vrouwen die voorafgaand aan de zwangerschap last hebben van psychische klachten of mentale instabiliteit, meer risico lopen. Ze hebben twee keer zoveel kans op een postnatale depressie dan vrouwen die deze klachten niet ervaren.

Risicofactoren:

• Schommelingen in de hormoonhuishouding;
• Jonge vrouwen lopen meer risico;
• Een moeilijke zwangerschap of een zware/traumatische bevalling;
• Stress (bv door geldproblemen, relatieproblemen of rouw);
• Een eerdere (postnatale) depressie;
• Erfelijkheid.

Hulp inschakelen

Té weinig vrouwen met een postnatale depressie zoeken hulp. Een belangrijke verklaring hiervoor is schuldgevoel. Ze voelen zich schuldig dat ze niet van hun kind kunnen genieten. Ze verbergen hierom hun klachten en gevoelens voor hun omgeving. Daarbij gaat de omgeving ervan uit dat de kersverse moeder op een roze wolk zit. Dit maakt het nog moeilijker voor de depressieve vrouw om open te zijn over hoe ze zich voelt.

“Daarom wordt in deze periode een depressie als ziektebeeld vaak niet herkend.”

 

Er is nog een reden waarom vrouwen te laat hulp inschakelen. Ze denken dat de klachten ‘normaal’ zijn. Welke jonge moeder is niet moe en slaapt slecht? Ze denken dat het normaal is dat ze minder energie hebben, minder willen doen en meer prikkelbaar zijn. Daarom wordt in deze periode een depressie als ziektebeeld vaak niet herkend. Dit geldt voor de vrouw zelf, maar zeker ook voor de omgeving en helaas ook voor de hulpverlening. Er wordt geschat dat maar bij de helft van de vrouwen die zich tot de huisarts wendt met haar klachten, de depressie gesignaleerd wordt.

Hoe kun je helpen?

Wees alert als omgeving of als hulpverlener op de mogelijke signalen van een depressie bij een zwangere vrouw of kersverse moeder. Want hoe sneller de juiste hulp geboden wordt, hoe sneller de depressie opklaart. Het allerbelangrijkste is, om openlijk te praten over alle gevoelens die bij de zwangerschap en het moederschap komen kijken, zowel positief als negatief. Vraag bijvoorbeeld expliciet hoe het met haar stemming gaat. Een mooie opening kan zijn dat je aangeeft dat je je kunt voorstellen dat het soms ook best zwaar is.

Laatst vroeg iemand mij overigens daadwerkelijk wat ik allemaal voor leuks ging doen tijdens mijn sabbatical (zo noemde hij mijn zwangerschapsverlof). Hij vond het maar een luxe. Nou, laat ik dan nu maar lekker van die sabbatical gaan genieten. Op die roze wolk.

Geschreven op 2 februari.

Marieke werkt sinds 2015 met veel plezier als GZ-psycholoog bij Dokter Bosman Utrecht. Hier behandelt ze volwassenen met diverse problematiek, zoals depressie, angst, ADHD en autisme.

 

Lees meer over depressies in ons depressie dossier.