Razend intelligent, altijd met de neus in de boeken maar onhandig in de contacten met andere kinderen of zelfs een achterstand in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Zo denken nog steeds veel mensen over hoogbegaafde kinderen. Maar klopt dit beeld eigenlijk wel?

Cliché beeld hoogbegaafdheid

Hoogbegaafde kinderen behalen de mijlpalen die horen bij een normale sociaal-emotionele ontwikkeling over het algemeen op passende leeftijden. Of zij lopen op dat vlak zelfs voor. Het cliché beeld van de computer nerd zonder vriendjes geldt lang niet voor alle hoogbegaafden. Wat ik wel regelmatig zie bij hoogbegaafde kinderen is dat hun sociaal-emotionele ontwikkeling niet gelijk opgaat met hun cognitieve ontwikkeling. Een kind ligt op het gebied van leren en kennis dan voor op leeftijdsgenootjes, maar bijvoorbeeld niet op het gebied van sociale vaardigheden.

In zo’n geval lijkt het een achterstand, maar de sociaal- emotionele ontwikkeling past dan eigenlijk gewoon goed bij de leeftijd van het kind. Bovendien geldt voor extreem begaafde kinderen, met een IQ dat soms zelfs boven 145 ligt, vaker in de problemen komen op sociaal-emotioneel vlak. Dit gedrag kan lijken op een achterstand in de ontwikkeling, maar wordt in zo’n geval vaak verklaard vanuit een ontwikkelingskloof, of wel mismatch, tussen het kind en leeftijdsgenootjes. Je kunt je voorstellen dat hieruit communicatie misverstanden ontstaan.  

Voorsprong

Er zijn ook hoogbegaafde kinderen die juist een voorsprong hebben op sociaal en emotioneel vlak. Ze hebben bijvoorbeeld goed inzicht in sociale situaties en zijn makkelijk in de omgang. Daarnaast zijn een aantal karaktereigenschappen vaak sterker ontwikkeld bij hoogbegaafde kinderen, zoals kritische ingesteldheid, perfectionisme en rechtvaardigheidsgevoel. Hierdoor zijn deze kinderen vrij autonoom en willen ze al op jonge leeftijd hun eigen keuzes maken. Ze kunnen ook een opvallend volwassen idee hebben over manieren van samenwerken en vriendschappen (wat natuurlijk ook weer kan leiden tot miscommunicaties!). Ook zijn ze vaak erg gevoelig waardoor ze haarfijn aanvoelen wat er gaande is in een bepaalde situatie of tussen mensen

Achterstand

Er zijn ook hoogbegaafde kinderen die een achterstand hebben op sociaal-emotioneel gebied, wat zich onder andere kan uiten in angsten, conflicten, frustratie, boosheid, extreme vermoeidheid en de neiging zich te isoleren. Kinderen zijn wat betreft het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden afhankelijk van wat zij leren en imiteren van hun ouders en andere volwassenen en kinderen.

Het is dus belangrijk je te realiseren dat een achterstand ook tijdelijk kan zijn, wanneer een kind een periode onvoldoende de kans heeft gekregen te leren van de omgeving. Daarnaast kunnen ze hoogbegaafde kinderen net als andere kinderen psychische klachten hebben waardoor de sociaal-emotionele ontwikkeling stokt. Bij hoogbegaafde kinderen die moeilijk contact maken kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een autisme spectrumstoornis (ASS).

Contact

Wil je weten of jouw kind hoogbegaafd is? Neem dan contact op met Dokter Bosman. We helpen jou en jouw kind graag verder in ons expertise centrum in Nijkerk of op een van onze andere locatie in. Bel 088 226 76 26 of mail ons.

Lotte Peels is Orthopedagoog bij Dokter Bosman. In 2015 studeerde zij cum laude af met haar onderzoek over verschillen tussen hoogbegaafde en niet-hoogbegaafde leerlingen en de relatie met creativiteit en onderpresteren. Lotte voert diagnostiek naar psychiatrische problematiek uit en heeft behandeling, schoolbegeleiding en trainingen.