Naarmate slachtoffers zelfredzamer zijn, hebben zij gedurende de eerste maanden na het meemaken van een schokkende gebeurtenis minder posttraumatische stress (PTSS)-symptomen. Maar op de langere termijn gaan PTSS-symptomen de zelfredzaamheid van slachtoffers juist ondermijnen, blijkt uit nieuw onderzoek van Universiteit Tilburg.

Als ernstige PTSS-symptomen blijven aanhouden, is behandeling dan ook geboden. Behandeling heeft namelijk een gunstig effect op zelfredzaamheid.

Kenmerkend voor PTSS

De aandoening ontstaat als gevolg van ernstige stressgevende situaties, waarbij sprake is van levensbedreiging, ernstig lichamelijk letsel of een bedreiging van de fysieke integriteit. Deze situaties zijn voor de persoon traumatisch.

Kenmerkend aan een posttraumatische stressstoornis is dat traumatische ervaringen ongewild, op diverse manieren of momenten, weer worden opgeroepen. Dit gaat gepaard met intense angst of paniek, het trauma wordt als het ware opnieuw beleefd. Daarom zal iemand met PTSS de gevoelens, gedachten en/of situaties die herbelevingen kunnen oproepen proberen te vermijden.

PTSS-symptomen

Psychische klachten die bij PTSS vaak voorkomen zijn:

• nachtmerries
• slaapproblemen
• last van prikkelbaarheid
• soms last van woede-uitbarstingen
• op de hoede zijn, altijd waakzaam zijn
• concentratieproblemen
• schrikachtig zijn
• vermijdingsgedrag

De gevolgen van PTSS zijn dat iemand vastloopt in het dagelijks functioneren. Door bovenstaande effecten is het moeilijk om te presteren op school of op het werk. Een posttraumatische stressstoornis kan zorgen voor isolement. Iemand met PTSS heeft het moeilijk de omgeving en soms zelfs familie, vrienden en collega’s te vertrouwen.

Voorbeelden van stressgevende situaties

• Oorlog, burgeroorlog en andere gewapende conflicten;
• Gewelddadige aanvallen, agressie of bedreigingen (bijvoorbeeld huiselijk geweld, overval, beroving, marteling);
• Getuige zijn van extreem geweld;
• Verkrachting, seksueel misbruik of incest;
• Kindermishandeling (bijvoorbeeld lichamelijk misbruik, verwaarlozing of emotionele/psychische mishandeling);
• Zware verwondingen als gevolg van bijvoorbeeld een verkeersongeval of verbranding;
• Een traumatische bevalling kan ook leiden tot PTSS (postpartum PTSS).

Grootschalige studie over trauma’s

Voor deze studie, naar zelfredzaamheid na traumatische gebeurtenissen, is gebruik gemaakt van gegevens van 8.000 Nederlanders. Slachtoffers die 1 tot 2 jaar geleden een traumatische gebeurtenis hadden meegemaakt, vulden 3 maal een uitgebreide vragenlijst in over vooral hun posttraumatische stressklachten en zelfredzaamheid.

Resultaten van de studie 

Uit de resultaten blijkt dat zelfredzaamheid en PTSS-klachten elkaar op de langere termijn negatief gaan beïnvloeden, in tegenstelling tot de eerste maanden na een traumatische gebeurtenis. In die eerste fase beschermt zelfredzaamheid tegen PTSS-symptomen, maar ondermijnen PTSS-symptomen de zelfredzaamheid nog niet. Na 1 tot 2 jaar ondermijnen aanhoudende PTSS-symptomen de zelfredzaamheid dus wel. In eerder onderzoek is eenzelfde patroon gevonden wat betreft sociale steun: in eerste instantie beschermt sociale steun tegen PTSS-symptomen, maar later gaan PTSS-symptomen de sociale steun ondermijnen.

bron Universiteit Tilburg